tekst piet augustijn

Opening tentoonstelling Les Barbares d’Esprit 02-07-2017 in Atelierboerderij van Ad Arma, Moordhuizen 12, 6626 KH Alphen aan de Maas

Google:
Het woord barbaar betekent onbeschaafd, onderontwikkeld persoon en komt van het Griekse barbaros: een klanknabootsing van het geluid dat een vreemdeling, een barbaar, in Griekse oren leek te maken als die 'barbaar' in zijn eigen, dus niet-Griekse, taal sprak: 'bar-bar-bar-bar'.

In het hedendaags taalgebruik wordt met barbaar iemand bedoeld zonder smaak of gevoel of zonder besef van kunstwaarde.
Zo wordt iemand met weinig kennis op het gebied van cultuur en die daar ook geen gevoel of interesse voor toont, een cultuurbarbaar genoemd. Staatssecretaris Halbe Zijlstra was zo iemand: enkele jaren geleden een groot deel van het cultuurbudget wegbezuinigen en er niets tegenover stellen.

Het woord barbaar heeft dus in eerste instantie een negatieve connotatie, denk maar eens aan de kunstbarbaren van het kalifaat:
IS-militanten in het Midden-Oosten die talloze oude en kostbare kunstobjecten met bulldozers en hamers vernietigden.
De hele wereld veroordeelde deze daden en de UNESCO sprak over een regelrechte culturele genocide.
En niet alleen omdat het over uitzonderlijke kunst gaat, maar ook omdat de beelden de laatste getuigen zijn van de meest ontwikkelende beschavingen die de geschiedenis gekend heeft. Vernielers.

Die negatieve connotatie kan ook een geuzennaam worden.
Als we kijken naar ‘barbaren’ in de beeldende kunst dan denken we al snel aan Karel Appel (woeste schilderbewegingen, ‘ik rotzooi maar wat aan...’), Jackson Pollock (drippaintings), Yves Klein (rollen door de verf, compleet met performances) en Hermann Nitsch (das Orgien Mysterien Theater).
En iets meer recenter: Herman Brood - met als meest ultieme barbaarse daad zijn sprong van het dak van het Hilton.
Fysieke barbaren, want ze schilderden met heel hun lichaam, ongeremd, onorthodox, grensverleggend, vernieuwend, zich niets aantrekkend van kritiek. En kwamen tot grote hoogte.
Barbaren in de schilderkunst, maar barbaren van een hoog artistiek gehalte; eigenlijk helemaal geen barbaren dus, maar juist liefhebbers en mensen van het experiment: Bouwers en creatieve geesten.

En dan zijn we aangekomen bij de geest: barbaresd’esprit, barbaren van de geest, denkers.
Geen fysiek barbarisme, geen fysiek schildergeweld, maar werken vanuit de verwondering, het experiment, de durf, de samenwerking.

Zonder beperkingen.
Een barbarisme binnen grenzen, want hoe mentaal je ook denkt, de daad moet wel gebeuren op de begrenzing van het doek, het paneel, de etsplaat. Dat is de ene keer de fysieke daad van het kleine gebaar: het krassen in de etsplaat, gaatjes boren in een zinkplaat, de andere keer het grotere en grove gebaar als het gaat om het schilderen op een opgespannen doek of op grote vellen papier, op hout, op alles wat voor handen is.

De barbares d’esprit zijn Ad Arma, Bert van Santen, Mark Verdoes en Quraiseh.

De thema's in het werk (etsen, schilderijen, beelden, glasobjecten) van Ad Arma zijn menselijke kwetsbaarheid, tijd en tijdloosheid en vergetelheid met als grote fascinatie groeiprocessen en de continue veranderingen in alles.
In het werk zijn de invloeden en ervaringen van zijn vele reizen te zien.

Het werk van Bert van Santen omvat meerdere disciplines: van schilderijen tot kunstenaarsboeken.
Hij gebruikt naast olieverf materialen als lood, koper, zand, as, foto’s, olie- en acrylemulsies en gedroogde natuurlijke materialen.
Daar voegt hij steensoorten, schelpen, geprepareerde insecten, vogelveren en andere aan toe tot composities met arte povera-achtige trekjes. Zijn thema’s zijn afkomstig uit de mythologie, filosofie en antropologie.

Quraiseh is geïnteresseerd in veranderingen die plaatsvinden op oppervlakken van door roest beschadigde objecten: is het echt een beschadiging of is er sprake van een overgangsfase van tot nu toe onbekende schoonheid?
Hij wordt geïnspireerd door zijn dagelijkse interacties met de natuur en haar kleuren in landschappen, openbare ruimtes en zijn eigen emoties.
Het spannendst vindt hij om deze roestplekken te benadrukken en zo het mooie rood-bruin te voorschijn te laten komen. Het erosie-concept is dan ook het belangrijkste thema in zijn werk.

Mark Verdoes wordt geïnspireerd door het vergankelijke.
In zijn visuele poëzie laat hij tijdelijke en tegelijk tijdloze schoonheid zien, resulterend in een vorm van hedendaagse stillevens.
Zijn thema’s zijn van alle tijden en overal van afkomstig, maar zijn experimentele techniek is absoluut van nu, waarbij de natuur leidend is. Hij schildert met fotografie en fotografeert geschilderde structuren.
Hij speelt met woorden en verbeeldt verlangens.
Het resultaat is een eigenzinnige mix van schilder-, foto-, computer- en druktechnieken.
Spelend met de realiteit voelt hij zich vrij om veranderingen aan te brengen in de kleuren, contrasten en inhoud van beelden.

In het werk dat deze week is ontstaan, is ieders persoonlijke beeldtaal ondergeschikt gemaakt aan het collectief.
Hoewel letters of woorden zijn toe te schrijven aan Mark Verdoes, insecten aan Bert van Santen, corrosie en erosie aan Quraiseh en de etsafdrukken aan Ad Arma, zijn de getoonde werken gezamenlijk tot stand gekomen, vanuit overeenkomsten in mentaliteit en werkwijze, vaak intuïtief, zonder vooropgezet uitgangspunt, maar reagerend op elkaar en op elkaars werk (actie-reactie).
Materiaalgebruik en opvattingen liggen dicht bij elkaar, evenals hun aller voorliefde voor het experiment, onderzoek, reizen, het zich verdiepen in andere culturen en de intense belangstelling voor elkaar.
Ze reflecteren met hun werk op het verleden, heden en de toekomst, eerder vooruit dan terugkijkend.
‘Met inzet van het leven, leven we de kunst’, is een uitspraak die zeer opgaat voor deze zelfbenoemde barbaren.

Uitgave K

In deze werkweek is tevens de basis gelegd voor het opnieuw uitbrengen van de kunstenaarsuitgave K.
In 1988 begon Bert van Santen met deze uitgave waarin beeldende kunst en teksten werden samengebracht.
K1 bevatte een ets van Ad Arma en een tekst van Gerrit Noordzij en K2 Landschap mensenwerk werk van Willem den Ouden en Johan Goedhart. Er verschenen toen 4 uitgaven.
Dit jaar verschijnen K5 (Fleurs du Mal met werk van Bert van Santen) en K6 (Barbares d’Esprit).
K bevat origineel werk, waaronder unica, in een gelimiteerde oplage van 50 stuks.
Gorcumse Courant, 6 juli 1988, bijna 30 jaar geleden dus:
K is de eerste letter van Kunst, in China is kalligrafie een kunst, KA is een ongrijpbaar begrip uit de Egyptische mythologie.
Het betekent zoiets als voortbestaan, een deel van het geestelijk leven.
K zal weer voortbestaan, de Barbares d’Esprit hebben hem tot leven gewekt.

Piet Augustijn, juli 2017